คำถามเกี่ยวกับยา
โดย วันทนีย์ โลหะประกิตกุล
เรื่อง : โปรโพฟอล (Propofol)
- ใช้ในกระบวนการผ่าตัดเพื่อช่วยทำให้ผู้ป่วยมีสภาพไร้ความรู้สึก เหมือนมีอาการชา และ มีสภาวะหลับง่ายขึ้น
- ช่วยระงับประสาท (ยาคลายเครียด) กับผู้ที่ต้องใช้เครื่องช่วยหายใจ
- ผลต่อการทำงานของหัวใจ: เช่น ความดันโลหิตต่ำ, อัตราการเต้นของหัวใจลดลง, ภาวะหัวใจหยุดเต้น, ภาวะหัวใจล้มเหลว
- ผลต่อระบบทางเดินหายใจ: เช่น กระตุ้นให้เกิดอาการไอ, ทำให้ทางเดินหายใจส่วนต้นตีบตันจนอาจเกิดมีภาวะระบายลมหายใจพร่อง/หายใจลำบาก
- ผลต่อระบบเผาผลาญพลังงานของร่างกาย: เช่น มีภาวะไขมันในเลือดสูงขึ้น, เกิดภาวะเลือดเป็นกรดจากกรดแลคติก
- ผลต่อผิวหนัง: เช่น อาจเกิดภาวะผด/ผื่นคัน
- ผลต่อระบบประสาท: เช่น อาการชัก, กล้ามเนื้อหลังเกร็งจนหลังแอ่น, ร่างกายเคลื่อนไหวได้ช้า
- ผลต่อระบบทางเดินอาหาร: เช่น คลื่นไส้อาเจียน, ตับอ่อนอักเสบ
- ผลต่อการทำงานของไต: เช่น ปัสสาวะมีสีเขียว หรือ สีน้ำนมอมชมพู
- ห้ามใช้ยากับสตรีตั้งครรภ์เพราะตัวยาสามารถซึมผ่านรกและเข้าถึงทารกได้ รวมถึงสตรีที่อยู่ในภาวะให้นมบุตรโดยจะต้องเว้นการให้นมบุตรจนกระทั่งร่างกายกำจัดยานี้หมดเสียก่อน การจะใช้ยานี้กับผู้ป่วยกลุ่มนี้ต้องเป็นไปตามคำสั่งแพทย์เท่านั้น
- ห้ามใช้กับผู้ที่แพ้อาหารประเภทไข่หรือประเภทถั่วต่างๆ
- ขณะให้ยานี้กับผู้ป่วย แพทย์/พยาบาลจะควบคุมกำกับดูแลสัญญาณชีพต่างๆ ของผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด หากมีภาวะสัญญาณชีพผิดปกติ ผู้ป่วย/ญาติต้องรีบแจ้งแพทย์/พยาบาลทันที
- การใช้ยานี้ในผู้ป่วยสูงอายุและเด็ก จะมีขนาดใช้ยาที่ไม่เหมือนขนาดการใช้กับผู้ใหญ่ โดยแพทย์จะใช้ขนาดยาตามคำแนะนำที่ระบุในเอกสารกำกับยา/ฉลากยาที่แนบมากับตัวผลิตภัณฑ์
- ปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด
- การใช้ยาโปรโพฟอล ร่วมกับยา Selegiline อาจส่งผลต่อความดันโลหิตของผู้ป่วย หากจำเป็นต้องใช้ยาโปรโพฟอล ต้องหยุดการใช้ยา Selegiline เป็นเวลา 10-14 วันก่อนเข้ารับการผ่าตัด
- ห้ามใช้ยาโปรโพฟอล ร่วมกับยา Sodium oxybate เพราะการใช้ยาร่วมกันจะก่อให้เกิดภาวะกดการหายใจ/หายใจตื้น/หายใจเบา, ความดันโลหิตต่ำ, เป็นลม, มีภาวะโคม่าจนถึงขั้นตายได้
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาโปรโพฟอล ร่วมกับยา Hydrocodone เพราะจะทำให้เกิดผลกระทบต่อระบบการหายใจ, อัตราการเต้นของหัวใจ, ความดันโลหิต, รวมถึงมีภาวะสงบประสาท/ลดการทำงานของระบบประสาทตามมา
- การใช้ยาโปรโพฟอล ร่วมกับยา Amiodarone อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการทำงานของหัวใจ เช่น มีการเต้นของหัวใจและการทำงานของคลื่นไฟฟ้าหัวใจผิดปกติ, กรณีที่ใช้ยาร่วมกันแพทย์/พยาบาลจะต้องฝ้าระวังและควบคุมสัญญาณชีพของผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด